Jak wspierać  rozwój emocjonalny  dziecka?

Wiek przedszkolny jest jednym z najbardziej burzliwych okresów w dojrzewaniu emocjonalnym dziecka. Rozwój emocjonalny dziecka jest fundamentem jego rozwoju w innych sferach życia. Uczucia takie jak gniew, strach, radość czy zazdrość mimo że doświadczane już wcześniej w wieku przedszkolnym nabierają wyrazistości. Charakterystyczny jest w tym okresie brak umiejętności maskowania uczuć każde z nich widoczne jest w mimice, ruchach słowach i gestach dziecka.

Proces kształtowania się inteligencji emocjonalnej jest długotrwały, ważne więc  by akceptować jego przebieg i nie obarczać dziecka nadmiernymi oczekiwaniami. Są dzieci które będą łagodnie i bezproblemowo przechodziły kolejne jego etapy, ale są i takie, którym będzie to sprawiało pewne trudności. Warto też pamiętać o tym że my dorośli nie jesteśmy idealni. Warto zdawać sobie sprawę z własnych deficytów np. szybkiego wpadania w złość, ponieważ emocje rządzą nie tylko reakcją dziecka, ale i naszą, równocześnie modelując zachowania małego człowieka.

Ważna jest świadomość ze rozwój emocjonalny ma momenty krytyczne. Niewykształcenie pewnych strategii i struktur w okresie dzieciństwa może sprawić że będzie prezentował zaburzenia w funkcjonowaniu jako dorosły. Stawia to przed dorosłymi ważne zadanie wspierania dziecka w rozwoju emocjonalnym. Narzędzia i umiejętności w jakie wyposażymy nasze pociechy na etapie edukacji przedszkolnej będą doskonalone i wykorzystywane  przez resztę życia.

Warto pamiętać że rozwój emocjonalny jest bardzo ważny i wpływa na rozwój dziecka w pozostałych sferach rozwojowych. Nie da się uczyć pracy w zespole czy empatii siedząc przy stole. Co zatem zrobić by pomóc dziecku w tym zakresie?

Każdego dnia baw się z dzieckiem przynajmniej 20 minut

• Pozwól dziecku wybrać zabawę, o ile sytuacja nie zagraża bezpieczeństwu –nie modyfikuj jej,
• Podążaj za dzieckiem, nie krytykuj, chwal,
• Słuchaj co mówi dziecko, przyjmuj narzucane role,
• Nie okazuj zniecierpliwienia i znużenia,
• Poświęć się zabawie na 100%, wyjście na plac zabaw to nie to samo co Wasz czas,
• Pamiętaj że zabawa jest naturalna potrzebą dziecka a nie nagroda dla niego.

Należy pamiętać że zabawa to nie dodatkowe zajecie dla dziecka ale jego życie. Jest sposobem dziecka na budowanie wiedzy o świecie,, relacjach i sposobach komunikowania się ze światem. Poprzez zabawę możemy uczyć dziecko współdziałania , poszerzać jego wiedzę o świecie oswajać z różnymi trudnościami. Wspólna zabawa buduje zaufanie empatię i umiejętność współpracy.

Nazywaj emocje których doświadczacie w różnych sytuacjach

• Nazywaj emocje: Widzę, że jesteś zadowolony!, Zdenerwowałam się zachowaniem tego pana!, Ta dziewczynka jest szczęśliwa!
• Prowokuj do skupienia się na emocjach innych osób np. czytając bajkę- Jak myślisz, co czuł ten chłopiec?, Czy to było miłe?
• Pytaj o emocje, których doświadcza dziecko- Jak się czujesz?, Co o tym sądzisz?

Kieruj do dziecka komunikaty w sposób naturalny dla Ciebie. Każda rodzina ma swój słownik emocji. Nie ma znaczenia czy powiesz – on jest szczęśliwy czy- ale ma radochę. Ważne byś rozmawiał z dzieckiem o emocjach.

Pomagaj dziecku szukać sposobów panowania nad emocjami.

• Akceptuj uczucia dziecka, co nie oznacza akceptacji negatywnych zachowań, np. Widzę, że się złościsz. Każdy czasem się złości, jednak nie zgadzam się na bicie.
• Zawieraj umowy z dzieckiem dotyczące pożądanych zachowań i sukcesywnie o nich przypominaj, np. umawialiśmy się, że zwracamy się do siebie miło, pomagamy sobie w codziennych obowiązkach itp.  
• Ucz radzenia sobie z trudnymi emocjami jak złość, smutek, zniecierpliwienie, strach, np. poprzez czytanie bajek, opowiadań, rozmowę,
• Wspólne z dzieckiem poszukuj  sposobów, które pozwalają mu się wyciszyć, np. poprzez przytulanie, liczenie do 10, kolorowanie, wyciszenie w specjalnie stworzonym przez dziecko miejscu, zabawę ciastoliną itp..
• Wykorzystuj  ćwiczenia relaksacyjne, naukę prawidłowego oddychania, słuchanie muzyki relaksacyjnej.

Bądź wzorem

• Nie kłuć się przy dziecku,
• Unikaj niekontrolowanych emocji takich jak krzyk,
• Mów: Gdybym miał taki problem jak ty, spróbowałbym…

Pamiętaj – dziecko jest świetnym obserwatorem. Poprzez modelowanie przejmuje zachowania prezentowane przez osoby z otoczenia.

Wspieraj realną pozytywną samoocenę dziecka

• Stawiaj przed dzieckiem wyzwania adekwatne do jego wieku i możliwości,
• Nie wyręczaj, jeśli chwalisz i wyręczasz dziecko zapamięta ,ze sobie nie poradziło,
• Wyznaczaj obowiązki adekwatne do wieku, ściąganie prania, wycieranie kurzy, segregowanie zabawek to czynności które potrafi wykonać już trzylatek,
• Chwal nawet za drobne sukcesy,
• Wspieraj dziecko w chwilach porażki i zachęcaj do kolejnych prób,
• Ucz, że trening czyni mistrza i nie wszystko musi udać się za pierwszym razem,
• Nie okazuj zniecierpliwienia gdy dziecko popełnia błąd lub ponosi porażkę.

Pozytywna samoocena to siła w jaka możemy wyposażyć naszego przedszkolaka. Dzięki niej dziecko będzie bez obaw szukać pomocy protestować gdy dzieje się mu krzywda i pewnie wyrażało swoje myśli.

Buduj postawę odpowiedzialności

• Zawiązuj umowy np. dotyczące czasu trwania zabawy, godziny odbioru z przedszkola
• Bądź słowny i przestrzegaj zawartych umów,
• Gdy dziecko nabałagani – poproś by posprzątało,
• Zachęcaj do poświęcenia się przeprosinom – to wartościowe gdy dziecko np. poświęci czas na przygotowanie laurki.

W przypadku przewinienia warto pamiętać i rozgraniczyć konsekwencję od kary. Można powiedzieć, że konsekwencja jest lekcją a kara zemstą. Konsekwencja uczy nas  ponieważ jest powiązana z działaniem i ma sens. Najlepsze są konsekwencje naturalne np. jeśli dziecko zniszczy koledze, rodzeństwu budowlę z klocków, musi pomóc odbudować, jeśli pomaluje kredkami stolik, musi posprzątać.

Ucz empatii- zachęcaj do dzielenia się, pomagania, szacunku do drugiej osoby,, cierpliwości

• Zwracaj uwagę dziecka na potrzeby innych: Jak możemy mu pomóc?, Kasia jest smutna, masz pomysł jak możemy ja pocieszyć?
• Ucz szacunku,
• Pokazuj dziecku, że inni też czują złość zniecierpliwienie,
• Ucz, że agresja to krzywdzenie innych a nikt nie lubi być krzywdzony,
• Zmieniaj perspektywę- Jak byś się czuł gdyby to tobie ktoś zabrał zabawkę?
• Pokazuj, że oddawanie nie ma sensu i nie rozwiązuje sprawy,

Jak widać jest bardzo wiele rzeczy, które każdy rodzic może zrobić dla swojej pociechy by zadbać o pozytywny rozwój emocjonalny. I bynajmniej nie chodzi tu o dzieci które manifestują problemy czy zaburzenia w tym obszarze. Rozwijanie inteligencji emocjonalnej jest tak samo ważne jak rozwijanie innych jej rodzajów – inteligencji językowej czy matematycznej. To poziom jej rozwoju zadecyduje o tym jak nasz przedszkolak w przyszłości poradzi sobie w trudnych sytuacjach, podejmowaniu wyzwań, wytrwałości czy zdolności zadbania o swoje prawa.